الف ـ آبياري باراني :
آبياري باراني روشي است كه آب با فشاري بيش از يك اتمسفر در درون لوله هايي جريان پيدا كرده ودرروي گياه به صورت باران توسط نازلهايي كه به آب پاش معروفند پاشيده مي شود. آبياري باراني يكي از روشهاي نوين آبياري در جهان به شمار مي رود كه استفاده از آن در 40 سال اخير بيشتر متداول شده است . بطور كلي مي توان گفت كه آبياري باراني از زماني كه لوله هاي سبك با اتصالات سريع و آسان به بازار عرضه شد ، توسعه يافته است .
در اين روش آب با سرعتي مساوي و يا كمتر از نفوذ پذيري خاك ، به صورت باران بر سطح زمين پخش مي شود تا خاك فرصت نفوذ پيدا كند . چنانچه شدت بارش بيش از سرعت نفوذ باشد در سطح مزرعه رواناب ايجاد شده و راندمان آبياري كم خواهد شد . به طور كلي آبياري به روش باراني رادر اغلب شرايط مانند مناطق شيبدار ، خاكهاي سبك ، سنگين و شرايطي كه آبياري به طريق ثقلي امكان پذير نيست ، مي توان اجرا نمود .
مزايا و معايب آبياري باراني :
هر نوع روش آبياري داراي يك سري معايب و مزايايي است كه بادرنظر گرفتن مجموعه اين معايب و مزايا بايد اقدام به انتخاب و طراحي روش آبياري نمود .
الف – توانايي ها و مزايا :
ـ حذف عمليات تسطيح و كاهش هزينه هاي آماده سازي اراضي
ـ تهويه خاك به راحتي انجام مي شود .
ـ مبارزه با يخبندان ، آفات و انگل ها ميسر است .
ـ هزينه نيروي كارگري در مقايسه با روشهاي آبياري سطحي كمتر است .
ـ تلفات بصورت رواناب و فرسايش خاك در اين روش به حداقل مي رسد .
ـ راندمان آبياري در مقايسه با روشهاي سنتي بيشتر است .
ـ بازده محصولات آبياري باراني در اغلب موارد بيشتر از آبياري سطحي است .
ـ زمين كمتري براي مسير انتقال آب هدر مي رود .
ـ امكان آبياري در اراضي كم عمق وجود دارد .
ـ در اغلب محصولات آبياري باراني باعث افزايش رشد مي شود .
ـ امكان آبياري در اغلب خاكها وجود دارد .
ـ امكان آبياري در اراضي شيبدار وجود دارد .
ـ امكان آبياري در اغلب شرايط آب و هوايي وجود دارد .
ب ـ معايب آبياري بارانی :
ـ در صورت وجود باد يكنواختي توزيع كاهش مي يابد .
ـ كمبود توان فني در مناطق دورافتاده وجود دارد .
ـ شدت تبخير در مناطق گرم و خشك زياد بوده لذا تلفات در اين مناطق زياداست .
ـ در مناطقي كه باد شديد است تلفات آب زياد است .
ـ به دليل خسارت زدن به برگ محصولات، در اين روش استفاده از آبهاي با كيفيت پايين ممكن نيست .
تلفن تماس : 09124682490
شرايطي كه آبياري باراني توصيه مي شود :
ـــ براي آبياري گياهاني كه داراي ريشه كم عمق هستند .
ـــ در اراضي با شيب زياد و با عمق كم خاك زراعي
ـــ در اراضي با نفوذ پذيري زياد
ـــ در مورد محصولاتي كه بصورت متراكم كشت مي شوند .
ب ـ آبياري قطره اي :
آبياري قطره اي عبارتست از پخش آرام آب بر سطح خاك يا زير خاك به صورت قطرات مجزا يا پيوسته ويا بصورت اسپري ريز با فشار كم ،به وسيله قطره چكان هايي كه در طول خط انتقال قرار دارند .
محاسن و مزایای آبياري قطره اي :
آبياري قطره اي آسان ترين راه آب دادن به هر گياه مانند درختان و تاكها ست و كمبود رطوبت خاك را قبل از پيداش مكش بالاتر اثر مصرف آب به وسيله گياه از طريق تبخير و تعرق ، بر طرف مي سازد . يك سيستم آبياري قطره اي به علت كا ربرد موثر آب و نيروي كارگرداراي مزاياي آگرونوميكي ، آگروتكنيكي و اقتصادي منحصر به فرد است . آبیاری قطره ای
صرفه جوئي در ميزان آب و هزينه ها : آ بياري قطره اي هزينه هاي بهره برداري را كاهش مي دهد و اين مسئله اساسي در اين روش جديد است . سيستم هاي قطره اي به آب كمتري نسبت به ساير سيستم هاي متداول آبياري نياز دارد . مثلاً در باغات درختان جوان ، آبياري با سيستم قطره اي تنها نصف آب مورد نياز آبياري باراني يا سطحي مصرف مي كند . با مسن تر شدن درختان ، صرفه جوئي در آب با سيستم قطره اي كاهش مي يابد ما هنوز براي بسياري باغداران آبياري موثر با سيستم قطره اي بعلت كمبود و قيمت بالاي آب ، اهميت دارد . هزينه كارگر براي آبياري را مي توان كاهش داد ، زيرا در سيستم قطره اي كافي است كه پخش آب تنظيم گرديده و سيستم به كار انداخته شود . اين تنظيم ها توسط وسايل اتوماتيكي انجام مي گيرد كه نياز به كارگر چنداني ندارد .
عمليات زراعي آسانتر :
از آنجا كه بيشتر سطح خاك هرگز با آبياري قطره اي خيس نمي شود ، رشد علف هرز كاهش مي يابد . در نتيجه هزينه كارگر و مواد شيميايي براي كنترل علف هرز پائين مي آيد . همچنين چون با آبياري قطره اي خاك كمتري خيس مي شود ، عمليات زراعي ديگر در باغات را مي توان لاينقطع ادامه داد . مثلاً در گياهان رديفي ، فاروهائي كه كارگران روي آنها راه مي روند نسبتاً خشك و محكم باقي مي‌ماند . آبیاری قطره ای
كودها را مي توان در آب آبياري تزريق نمود كه با اين كار نيازي يه نيروي كارگر براي پخش آنها روي زمين نيست . براي اين منظور كودهاي بسيار محلولي در بازار موجود بوده و انواع خديد آنها كودپاشي از طريق سيستم قطره اي را گسترده ساخته است . بعلت كنترل بيشتر روي محل و زمان پخش كود با سيستم قطره اي ، كارايي كود پاشي افزايش يافته است .
به كارگيري آب شور :
آبياري هاي مكرر رطوبت خاك را در حدي نگهميدارد كه بين دو حالت خيلي خشك و خيلي ترنوسان نمي كند و بيشتر قسمت هاي خاك از هواي كافي برخوردار است . خيس ماندن خاك بين آبياريها ، نمكهاي موجود در محلول را رقيق تر نگه ميدارد . بهمين جهت در سيستم قطره اي مي توان از آب با شوري بيشتري نسبت به ساير روشها ي آبياري استفاده كرد .
مورد استفاده در خاكهاي صخره اي و شيب هاي تند : سيستم هاي آبياري قطره اي را مي توان طوري طراحي كرد كه در هر نوع توپوگرافي به نحو موثر قا بل استفاده باشد . در اراضي صخره اي ، حتي اگر فاصله بين درختان نامنظم و اندازه آنها متفاوت باشد ، مي توان آبياري قطره اي را به نحوي موثر به كار گرفت زيرا آب بسيار نزديك به هر درخت پخش مي شود . Top
معايب آبياري قطره اي :
هزينه نسبتاً بالا ، گرفتگي قطره چكانها ، ايجاد شوري موضعي و پخش نا منظم و لكه لكه اي رطويت خاك از معايب اصلي سيستم هاي آبياري قطره اي بشمار مي آيند .
گرفتگي :
چون خروجي فطره چكانها بسيار ريز هستند ، ذرات معدني يا آلي موجب گرفتگي آنها مي شوند . گرفتگي باعث كاهش دبي تخليه ، غير يكنواختي پخش آب و در نتيجه صدمه به گياه مي گردد . در برخي موارد ، ذراتي در آب آبياري موجود است و قبل از ورود به شبكه لوله ها تصفيه نمي شود . در موارد ديگر ، ذرات در داخل خط لوله يا با تبخير آب از روزنه قطره چكانها بين آبياريها وارد آب مي شوند .اكسيد آهن ، كربنات كلسيم و بقاياي جلبك و ميكروبها در بعضي سيستم هاي آبياري تشكيل شده اند . تصفيه شيميائي آب منجر به حذف يا كاهش مشكل گرفتگي قطره چكانها مي گردد . آبیاری قطره ای
يكنواختي :
بيشتر قطره چكانها ي قطره اي داراي فشار سرويس پائيني هستند ( 3 تا 20 پي اس آي ) . اگر مزرعه داراي شيب تندي باشد ، دبي قطره چكان در خلال آبياري تا حدود 50 درصد پيش بيني شده تغيير كرده و بعد از بستن آب ، قطره چكانهاي پائين تر همچنان به تخليه آب ادامه مي دهند . برخي گياهان بيشتر و گياهان ديگر كمتر آب دريافت مي كنند .
شرايط خاك :
بعضي خاكها داراي سرعت نفوذ نهايي كافي براي دريافت دبي تخليه قطره چكانها نبوده و توليد روان آب يا شرايط ماندابي مي نمايند . با دبي تخليه 1 گالن برساعت ، خاك بايستي داراي سرعت نفوذ نهايي 5/0 اينچ بر ساعت باشد تا قطر دايره تر شده در اطراف قطره چكاناز 2 فوت تجاوز نكند . معمولاً خاكهاي شني ، بويژه با لايه بندي افقي اندك ، براي آ بياري قطره اي بسيار مناسب مي باشند . اينگونه لايه بندي براي آبياري قطره اي مفيد است زيرا حركت جانبي آب را افزايش داده و حجم بيشتري از خاك را مرطوب مي سازد . تجربه نشان داده است كه خاكهاي داراي بافت متوسط مناسب آبياري قطره اي بوده ، اما برخي خاكهاي بافت ريز روان آب توليد كرده اند .
تجمع نمك :
نمكها در سطح خاك تجمع يافته و خطر بالقوه اي براي گياه فراهم مي سازد زيرا بارانهاي سبك املاح را به ناحيه ريشه گياه منتقل مي سازد . بنابراين ، وقتي بعد از دوره تجمع نمك باران مي آيد ، آبياري بايستي طبق برنامه ادامه يابد تا به اندازه 5 سانتي متر باران وارد خاك شود و نمكها را از ناحيه ريشه گياه خارج سازد .
در خلال آبياري قطره اي ، نمكها در زير سطح خاك و پيرامون حجم خيس شده خاك با قطره جكان نيز تجمع مي يابد . خشك شدن خاك بين آبياريها موجب حركت معكوس آب خاك و اتنقال نمك از پيرامون ناحيه خيس شده به طرف قطره چكان مي گردد حركت آب بايستي هميشه دور از قطره چكان باشد تا از صدمات ناشي از نمك جلوگيري شود .
خطرات :
اگر حوادث كنترل نشده اي موجب قطع آبياري گردد ، به گياه سريعاً صدمه وارد مي شود . زيرا توان ريشه ها براي گرفتن آب و مواد غذائي به حجم نسبتاً كوچك خاك خيس شده محدود مي گردد . جوندگان لوله هاي فرعي پلي اتيلن را مي جوند براي رفع اين مشكل و كنترل جوندگان ، بايستي از لوله هاي فرعي از جنس پي وي سي استفاده كرد .
با شكستن خط لوله انتقال آب اصلي يا درست كار نكردن سيستم تصفيه ، مقداري مواد زايد وارد آب مي شود . با بروز اين گونه حوادث ، تعداد زيادي از قطره چگانها دچار گرفتگي مي شوند كه بايستي تعمير يا تعويض گردند .
انواع روشهاي آبياري قطـــره اي :
بر اســاس نوع گسـيلنده يا قطره چكان ميتوان آبيـاري قطره اي را به شـرح ذيـــل تقســيم بندي نمود :
آبياري قطره اي دريپ :
در اين روش آب توسط قطره چكانهايي كه در كناردرخت قرار دارند به سطح خاك منتقل ميشود .قطره چكانها معمولا روي لوله فرعي و يا داخل لوله فرعي با فاصله مشخص قرار ميگيرد . دبي اين گونه قطره چكانها معمولا بين 2 تا 8 ليتر در ساعت متغير است .
آبياري زيرزميني با لوله هاي تراوا :
در اين روش آب توسط لوله هايي كه خاصيت تراوش دارند در كنار ريشه قرار ميگيرند و توسط نيروي ماتريك خاك آب ازلوله به سمت خاك كشيده ميشود .
آبياري بابـــلر :
در اين روش آب توسط بابلر بصورت جريان آرام و پيوسته خارج مي شود .اين روش براي آبياري درختاني كه فاصله آنها زياد است مناسب مي باشد . همچنين براي آبهاي با املاح زياد كه خطـر گرفتگي قطره چكان وجود دارد ، در صورت عدم وجود خطر شوري خاك يا كاهش محصول ، استفاده از اين روش توصيه مي شود .
سيستم آبياري آبفشاني :
در آبياري به روش آبفشاني آب بصورت جت ( JET ) ، مـه ( FOG ) ويا قطرات بسيار ريز آب ( SPRAY ) از خروجي هايي كه روي لوله نصب ميشوند خارج ودر يك دايره كامل و يا قطاعي از دايره پخش مي شود . اخيرا از اين روش براي آبياري درختان ميوه استفاده مي شود .در اين روش آب با ميزان دبي كم پاي در ختان پاشيده مي شود . مزاياي اين سيستم اين است كه در آبهاي سنگين و ياداراي املاح بالا كه قابليت سيستم آبياري قطره اي را كاهش مي دهند ، بدون گرفتگي ميكروجت مي توان استفاده كرد .
وسائل بكار رفته در دستگاه كنترل مركزي عبارتند از :
الف ـ انواع صافي هاي آب : صافي توري ، صافي سيكلوني ، صلفي شن
ب ـ انواع وسا يل ا ندازه گيري ميزان جريان ، شيرهاي خودكار كنترل حجمي ، كنتور آب ، شيرهاي خودكار كنترل زما ني ، شيرهاي يكطرفه و در سيستم هاي مدرن آبياري وسا ئل بصورت كا مپيوتري جهت كنترل و قطع و وصل شيرهاي آب قطعات آبياري بصورت اتوما تيك و با برنامه ريزي كامپيوتر ي
ج ـ دستگاه تنظيم كننده فشار
د ـ شير تخليه هوا
ه ـ دستگاه تزريق كننده : تانك كود ، جهت مصرف كود
1 ـ 2 لوله هاي اصلي و لوله هاي نيمه اصلي
اين لوله ها معمولاً از جنس پلي اتيلن يا P . V . C يا آزبست مي باشند ، لوله اصلي آبرا از دستگاه كنترل مركزي به لوله هاي نيمه اصلي مي رساند ( اين لوله ها در عمق مناسب در خاك قرار داده مي شوند ) .
1 ـ 3 لوله هاي رابط
جنس اين لوله ها معمولاً از پلي اتيلن و بندرت از P . V . C ميباشد كه در عمق مناسبي از خاك قرار گرفته و آب را از لوله هاي نيمه اصلي ( يا اصلي ) گرفته و در لوله هاي فرعي كه در سطح خاك و در امتداد رديفهاي كشت قرار دارند پخش ميكند .
1 ـ 4 لوله هاي فرعي يا لترالها
اين لوله ها از جنس پلي اتيلن نرم بوده كه قطره چكا نها در محلهاي مناسبي روي آن نصب مي گردد .
1 ـ 5 قطره چكانها
روي لوله هاي فرعي نصب شده اند . نقش اصلي قطره چكا نها شكستن فشار آب داخل لوله فرعي و ريزش آن بصورت قطره قطره روي خاك مي باشد .
1 ـ 6 لوله هاي فرعي قطره چكا ني
در بعضي مواقع نقش لوله هاي فرعي و قطره چكانها در هم ادغام شده و در حقيقت لوله هاي فرعي با سوراخها ئيكه در آن تعبيه مي شود و يا از ماده متخلخلي كه ساخته مي شود نقش قطره چكانها را نيز ايفاء ميكند .
1 ـ 7 بست ابتدائي و انتهائی
بست ابتدا ئي نوعي اتصال پلي اتيلني مي باشد كه لوله فرعي را به لوله رابط وصل مي كند و بست انتهائي انتهاي لوله را مي بندد .
1 ـ 8 اتصالات
لوله هاي پلي ا تيلن بوسيله جوش و يا اتصا لات مخصوص بهم متصل ميگردد .
1 ـ9 فشار شكن
وسيله اي است كه در صورت نياز براي كاهش فشار آب در ميسر جريان قرار داده ميشود . فشار شكن داراي مكانيسم مخصوصي است كه افزايش فشار آب بيش از حد مجاز در ورودي خود را كاهش ميدهد ، بطوريكه بعد از فشار شكن فشار آب هميشه ثابت مي ماند .
آبیاری کم فشار
سیستم کم فشار عبارتست از سیستمی که حداکثر فشار کارکرد آنها کمتر از 10 متر باشد. این تعریف اغلب سیستم های لوله گذاری برای توزیع آب و کاربرد آن در روش های آبیاری سطحی می باشد. بدین صورت که آب توسط لوله اصلی تا محل کرت منتقل شده و سپس آب در سطح کرت بر اساس نیروی ثقل زمین توزیع می شود و با نفوذ تدریجی در خاک در اختیار ریشه گیاه قرار می‌گیرد.
تلفن تماس : 09124682490
هیدروفلوم ( لوله های آبیاری دریچه دار )
هیدروفلوم لوله بدون درزی است که بسادگی روی زمین قرار گرفته و به هر منبع آب اعم از حوضچه سر چاه و یا کانال های آب و غیره وصل شده و نیاز به فشار کاری بسیار کم دارد و در سخت ترین شرایط آب و هوائی و بادهای تندکارائی خود را به اثبات رسانده است.
لوله های دریچه دار (هیدروفلوم) عبارتند از لوله های پلی اتیلن نرم مجهز به دریچه های قابل تنظیم که به عنوان مجاری درجه 4 می توانند جایگزین مناسبی برای کانالهای خاکی گردند. در این سیستم آب به جای نهر خاکی در لوله جریان داشته و تلفات ناشی از آب کانالهای خاکی به حداقل خواهد رسید.
این لوله ها که در کلاف های 100 و 200 متری ساخته می شود، بوسیله گیره مخصوص به دهانه خروجی آبگیر و یا به یکدیگر متصل شده و در امتداد طول قطعه آبیاری به طول مناسب مستقر می گردد. لوله ها در فواصل معین مجهز به دهانه های خروجی آب (دریچه) می باشد و مقطع دهانه هر دریچه بوسیله کلاهک مخصوص قابل تنظیم است. بطوریکه مقدار جریان خروجی از هر دریچه را می توان متناسب با مقدار مورد نیاز (حداکثر 2.5 لیتر در ثانیه) تنظیم نمود.
لوله های هیدروفلوم که از پلی اتیلن نرم ساخته می شوند در مقابل اشعه ماورابنفش مقاوم بوده و در برابر تاثیر شیمیایی ترکیبات آب – خاک تجزیه ناپذیر می باشد. نرمی جنس آن باعث انعطاف در موقع جمع کردن و هماهنگی با عوارض زمین می شود. به همین دلیل هنگام خالی شدن آب روی زمین پهن می شود و مانع رفت و آمد ماشین آلات چرخ لاستیکی نمی گردد. به شرط آنکه در بستر آن سنگدانه درشت و لبه تیز و قطعات فلزی و سیمانی نباشد.
اجزای سیستم آبیاری هیدروفلوم
– لوله های هیدروفلوم
– دریچه: با نصب دریچه بر روی لوله ها در ابتدای هر ردیف می‌توان عمل آبیاری و توزیع آب در مزرعه به سهولت انجام داد. قطر دریچه ها 2 اینچ و میزان آبدهی هر دریچه بین 0 تا 5/2 لیتر بر ثانیه قابل تنظیم است.
– اتصالات گالوانیزه جهت اتصال دو لوله در امتداد یکدیگر
– بست فلزی
– پانچ: برای سوراخ کردن لوله جهت نصب دریچه به کار می‌رود.
– گیره انتهایی: برای مسدود کردن انتها و یا ابتدای مسیر آب در لوله ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
– سه راهی و چهار راهی: از جنس ورق آهن گالوانیزه بوده و برای تقسیم آب و یا گرفتن انشعاب از لوله اصلی کاربرد دارد.
انواع آبیاری های سنتی و نوین
سیستم آبیاری نوین چیست؟
به طور کلی در مناطقی از کشور ما که آب با کیفیت پایین به هعنوان منبع قابل دسترس برای استفاده کشاورزی مطرح است آبیاری سطحی بهترین روش برای آبیاری است چرا که آبیاری تحت فشار به علت غلظت بالای مواد قابل استفاده نمی باشد.
تعریف آبیاری
آبیاری به معنای کلمه یعنی رساندن آب بر روی زمین جهت تغذیه ی گیاهان و تولید محصول است. در این بین 15 درصد از زمین های دنیا تحت آبیاری قرار دارند و ما بقی این زمین ها بدون آبیاری و به صورت دیم استفاده میشوند. نکته ی قابل توجه این است که نیمی از نیاز غذایی دنیا از همین 15 درصد زمین تحت ابیاری حاصل میشود که این خود گواه بر اهمیت آبیاری است.
منابع آبیاری
این منابع که جهت تامین آب مناسب برای آبیاری زمین ها است شامل “نزولات آسمانی” از قبیل بارش باران یا برف است از جمله مهمترین منابع آبی زمین محسوب می شوند. از دیکر منابع مهم می توان به “آبهای سطحی” شامل رودخانه ها و سد ها اشاره کرد که البته “آبهای زیرزمینی” نیز از دیگر منابع تامین آب هستند که اهمیت ویژه ای نیز دارند این آبهای زیر زمینی همان چشمه ها، قنات ها و چاه ها هستند.
تلفن تماس : 09124682490
