مکانیزاسیون کشاورزی چیست؟

مکانیزاسیون چیست؟

مکانیزاسیون واژه ایست مشتق شده از مکانیک که به معنای مکانیکی کردن است.پس مکانیزاسیون به مفهوم مکانیکی کردن است و منظور از آن ، استفاده از وسایل و ادوات مکانیکی برای تولیدات و انجام کارهای کشاورزی است.
تاریخچه ی مکانیک به قرن هفدهم برمی گردد که با قوانین سه گانه ی نیوتن آغاز شد و با فعالیت دانشمندان مختلف علم مکانیک، ادامه پیدا نمود.سپس ماشین آلات کشاورزی اختراع شدند و مکانیک کشاورزی به وجود آمد.
واژه ی مکانیزاسیون کشاورزی از زمانی متداول گشت که تراکتورهای بخاری وارد مزرعه شدند ، ولی ورود این وسایل یا مکانیزه شدن کشاورزی صرفا به منظور انجام کار بهتر ، بیشتر و با هدف افزایش درآمد انجام گرفت و امروز نیز چنین است.
با توجه به مطالب گفته شد می توان اینگونه تعریف کرد:
مکانیزاسیون کشاورزی یعنی استفاده از وسایل مکانیکی به منظور افزایش کمی و کیفی تولیدات کشاورزی و با هدف افزایش درآمد مالی کشاورز.
بنابراین اگر مکانیزاسیون به افزایش درآمد کشاورز نینجامد ، مکانیزاسیون نیست.اگر استفاده از وسایل دامی به افزایش بیشتر درآمد بینجامد، کاربرد ماشین را نمی توان مکانیزاسیون نامید و توصیه نمی شود.

تلفن تماس : 09124682490 

افزایش درآمد روستایی با سه عمل صورت می گیرد:

افزایش کمی محصول به دو صورت انجام می شود:
الف)افزایش سطح زیر کشت: این کار با وسایل مکانیکی به سهولت قابل انجام است که به دلیل محدودیت کارگر و شاق بودن این عملیات از ادوات مکانیکی کشاورزی استفاده می شود.
ب)افزایش عملکرد: ممکن است سطح زیر کشت را افزایش نداد ولی با شخم یکنواخت ، تهیه ی بستر مناسب ، کاشت در عمق ثابت و فاصله ی مناسب بین بوته ها، وجین مؤثرتر، سمپاشی ، کودپاشی و بالاخره برداشت بهتر عملکرد بیشتری تحصیل نمود که این عملیات جز با کاربرد ماشین امکان پذیر نمی شود.
افزایش کیفی محصول از مهمترین عوامل افزایش درآمد روستایی است.اگر عمق کاشت ، زمان برداشت ، نحوه ی برداشت به صورت مناسب توسط ادوات کشاورزی در مورد محصول صورت گیرد بازدهی به مقدار بسیار زیاد افزایش می یابد. به عنوان مثال برگ توتون درجه ی یک با دو روز تاخیر در خشک کردن به درجه ی سه تقلیل می یابد. یونجه اگر به موقع برداشت نشود از نظر کیفی ، محصول بسیار افت می کند.
کاهش هزینه ی تولید و اثرات آن را در کشورهایی چون ایران که تعداد کارگر کم است با مکانیزه کردن درست ، به وضوح می توان رؤیت کرد. اگر کارشناس مکانیزاسیون از نحوه ی کار ماشین اطلاع کافی نداشته باشد و از طرفی هزینه ی نگهداری و تعمیر وسایل زیاد باشد هزینه ی تولید محصول کاهش نمی یابد که این امر با مفهوم مکانیزاسیون کشاورزی مغایر است.

1-افزایش کمیت محصول
2-افزایش کیفیت محصول
3-کاهش هزینه ی تولید محصول

مکانیزاسیون کشاورزی در ایران موضوعی است که طی سالهای گذشته یا بهتر بگوئیم از سال 1345 ، یعنی سالی که قرارداد بین ایران و جمهوری رومانی به منظور خرید تراکتور و بعضی ادوات کشاورزی منعقد شد و تعداد تراکتور از آن سال در کشور رو به فزونی گذاشت مورد بحث متخصصین فن بوده است.

تلفن تماس : 09124682490 

اهداف مکانیزاسیون را می توان چنین برشمرد:

• افزایش تولید
• کاهش هزینه ها
• کاهش سختی کار کشاورزی و افزایش جذابیت آن
• افزایش بهره وری از نیروهای کارگری
• افزایش کیفیت کار زراعی و امکان انجام آن در کمترین مدت زمان
• انجام به موقع عملیات کشاورزی

مکانیزاسیون در دو مبحث فنی و اقتصادی مطرح می شود. در بعد فنی آن، مسائل مربوط به ماشینی کردن کشاورزی و در بعد اقتصادی، مدیریت مناسب برای افزایش درآمد و کاهش هزینه ها مد نظر قرار می گیرد.

معنی اعم مکانیزاسیون کشاورزی اتخاذ هر روشی است که موجب ازدیاد درآمد شود. با این تعریف جایگزین کردن کارگر با ماشین و موتور یکی از روش ها محسوب می شود و استفاده از بذر اصلاح شده برای بدست آوردن عملکرد محصول بیشتر روشی دیگر، که هر دو بخشی از موضوع مکانیزاسیون هستند.

1- دستمز کارگر بالا باشد.

2- مشکلات کارگری موجب وقفه در کار، در زمان معین شود.

3- زیان های حاصل از طولانی بودن کار کارگری بیش از هزینه های استفاده از ماشین و موتور شود.

4- کیفیت کار ماشین آنقدر بالا باشد که هزینه های آ را مستهلک نماید.

چرا مكانيزاسيون؟

يكي از اهداف مكانيزاسيون افزايش توليد و كسب سود بيشتر است. افزايش توليد با افزايش سطح زير كشت و افزايش مقدار توليد در واحد سطح ميسر مي شود و مكانيزاسيون در پي اجراي هر دو روش است؛ يعني از يك طرف با افزايش تعداد و ظرفيت ماشينها و نيز احياي زمين هاي باير، سنگلاخي و فقير باعث افزايش سطح زير كشت مي شود و همچنين با بهبود كيفيت كار ماشينها و افزايش دقت آنها بر اساس نياز گياه و نيز بهبود ساير عوامل غيرماشيني مثل مسائل خاك شناسي ،بهبود كيفيت آبياري، اصلاح بذر، بهينه سازي عمليات، افزايش توليد در واحد سطح را باعث مي شود.از طرف ديگر مكانيزاسيون توانسته است با كاهش نيروي كارگري و انجام به موقع عمليات، كاهش چشمگيري در هزينه ها و افزايش درآمد داشته باشد كه بهره وري و ظرفيت بالاي ماشين در رسيدن به اين هدف نقش عمده اي داشته است. اصولاً مكانيزاسيون دنبال آن است كه افزايش مقداري در هزينه ها باعث افزايش مقدار بيشتري در درآمد شود و بايد به خاطر سپرد كه بزرگترين عامل پذيرش اجتماعي يك ايده جديد و يا ماشين جديد مقدار هزينه آن و اثر آن بر درآمد است.
با به كارگيري مكانيزاسيون و تكنولوژي روز مي توان عمليات كشاورزي را در زمان مقرر انجام داد. انجام به موقع عمليات كشاورزي با توجه به شرايط جوي خصوصاً در مراحل كاشت و برداشت محصول از ضررهاي عمده اي جلوگيري مي كند. به عنوان مثال با مركب كردن ماشينها و يا افزايش ظرفيت ماشينها مي توان از اين گونه زيانها جلوگيري نمود و مكانيزاسيون همواره در تكاپوي انجام آن بوده است. امروزه اين مسأله در كشورهاي پيشرفته به صورت جدي دنبال مي شود و تحقيقات زيادي براي تعيين بهترين زمان انجام عمليات مختلف صورت مي گيرد كه بعد از تعيين اين مورد با به كارگيري تكنولوژي هاي مختلف ماشيني درصدد انجام به موقع عمليات براي كسب بهترين عملكرد هستند.يكي ديگر از مزاياي مكانيزاسيون، ايجاد رغبت و جذابيت براي انجام كار كشاورزي است كه اين كار با استفاده از كاهش سختي كار صورت گرفته است. در واقع كاهش سختي كار نه تنها در جذابيت كار كشاورزي و افزايش سرمايه گذاري در اين بخش مؤثر است بلكه حتي در كيفيت و دقت عمليات و نيز بازده كار تأثير به سزايي دارد.

تلفن تماس : 09124682490 

شاخص هاي مبنا

الف) درجه مكانيزاسيون

شاخصي است كه كميت را در مسائل مكانيزاسيون بررسي مي كند و عبارت است از مقدار عمليات مكانيزه انجام شده به كل عمليات مكانيزه مورد نياز و يا به عبارت ديگر نسبت سطحي كه در آن عمليات مكانيزه مورد نياز انجام شده به كل سطح مي باشد. چنانچه بخواهيم از ديد تخصصي به موضوع بنگريم، درجه مكانيزاسيون را مي توان به صورت شاخصي كمي و كاملاً مشخص و نيز كميتي قابل اندازه گيري و قابل مقايسه با سطوح مختلفي از درجات مكانيزاسيون در نظر گرفت.
به عنوان مثال اين شاخص براي مقايسه روند رشد مكانيزه هر نوع عمليات ماشيني در سال هاي مختلف و يا نيز براي مقايسه درجه مكانيزه عمليات مختلف با يكديگر كاربردي به سزا دارد كه در تجزيه و تحليل علل و عوامل آنها و نيز يافتن راهكارهايي مناسب بسيار مؤثر خواهد بود. ذكر يك مثال، كمك بيشتري جهت درك اين مسئله خواهد كرد: به عنوان مثال، چنانچه درجه مكانيزاسيون براي شخم جهت كشت گندم آبي ۱۷/۹۶ درصد و عمليات ديسك زني ۶۲/۸۲ درصد و كودپاشي ۷/۴۴ درصد و ماله كشي ۱/۲۸ درصد و عمليات كاشت ۵۶ درصد باشد، اين بدان مفهوم است كه از مجموع كل سطوحي كه در آن گندم آبي كشت مي شود، ۱۷/۹۶ درصد آن به صورت مكانيزه شخم خورده، ۶۲/۸۲ درصد آن به صورت مكانيزه ديسك خورده، ۷۷/۴۴ درصد آن به صورت مكانيزه كودپاشي شده، ۱/۲۸ درصد آن به صورت مكانيزه ماله كشي شده و بالاخره ۵۶ درصد عمليات كشت گندم آبي به صورت مكانيزه بوده است.با دقت بيشتر به اين مثال درمي يابيم كه درجه مكانيزه عملياتي كه انرژي زيادتري مي طلبند مانند شخم و ديسك نسبت به عملياتي كه انرژي كمتر ولي كنترل و دقت بيشتري مي طلبند مانند بسياري از عمليات داشت، بسيار بيشتر است و اين به علت طاقت فرسا بودن عمليات انرژي خواه و صرفه اقتصادي بيشتر در انجام مكانيزه آنها و نيز وجود محدوديت زماني بيشتر براي انجام آنهاست كه سبب شده انجام آنها به ماشين واگذار شود.

ب) سطح مكانيزاسيون

اين فاكتور، كيفيت را در مكانيزاسيون بررسي مي كند و در واقع نسبت مجموع كل توان كششي موجود در كشور به مجموع كل سطح زمين هاي زراعي كشور است.
ضريب تبديل، ضرب در مجموع كل توانهاي كششي موجود در كشور، تقسيم بر سطح زير كشت، مساوي سطح مكانيزاسيون واحد سطح مكانيزاسيون غالباً به صورت اسب بخار بر هكتار مي باشد.

تلفن تماس : 09124682490