گل نسترن رونده یا dog rose با نام علمی rosa canina به صورت درختچه‌ای پر از گل‌های ریز است که در حاشیه جنگلها، چاهها و گودالهای آب می‌روید و ارتفاع آن بین ۱ تا ۵ متر است و در صورت شرایط محیطی مناسب حتی می‌تواند از این هم بلندتر شود. برای نگهداری و پرورش نسترن رونده، حتما نیاز به قیم و تکیه گاه است تا گل فضای کافی برای رشد و دریافت نور خورشید را داشته باشد. ساقه‌های باریک و تیز این گیاه به بالارفتن این گل از قیم کمک می‌کنند و به همین دلیل اغلب از این گل برای تزئین دیوار باغ‌ها، طراحی فضای سبز، پوشش روی درب‌ها و تزئین درب ورودی تالار و ویلا‌ها استفاده می‌شود. نسترن رونده مقاوم به شرایط نامساعد آب و هوایی و مقاوم به سرمای زمستانه است. گل نسترن در اکثر نقاط ایران به صورت خودرو می‌روید.
رنگ گلبرگ‌ها در نسترن رونده؛ صورتی کمرنگ با پنج گلبرگ و به صورت خوشه‌ای است و برگ‌ها به شکل پر با ۵ تا ۷ برگچه هستند و ساقه‌های آن پر از تیغ‌های ریز است.
نهنج گل پس از رشد به جسم کوزه مانند و قرمز رنگی تبدیل می‌شود و قسمت داخلی آن الیاف ظریف و باریکی دارد که میوه‌های فندقه‌ای درون کوزه را در بر می‌گیرد، میوه گل نسترن رونده اندازه‌ای بین ۱/۵ تا ۲ سانتیمتر دارد و به رنگ نارنجی مایل به قرمز است که به هیپس مشهور می باشد.
نحوه کاشت و پرورش گل نسترن رونده
از طریق کاشت بذر، قلمه زدن و خواباندن ساقه صورت می‌گیرد. نسترن رونده در خاک‌های رسی شنی غنی از مواد غذایی و زهکش کافی رشد میکند. در نور مستقیم خورشید و محیط آفتابگیر بهترین رشد را دارد. این گل در شرایط متفاوت دمایی قادر به رشد است و تا دمای ۲۰- درجه سانتیگراد را نیز تحمل میکند. مناسبترین دما برای این گونه درجه حرارت ۲۱ تا ۲۴ درجه است.
نیاز آبی متوسط دارد و در گلدان در شرایط معمول دوبار آبیاری در هفته کافی است. توجه داشته باشید، لازم است در فاصله دو آبیارى خاک باید خشک باشد و آبیاری عمیق انجام شود.
انواع گل نسترن:
نسترن رونده
نسترن زرد
نسترن فرانسوی
نسترن کوهی یا نسترن وحشی
نسترن زرد
نسترن دیگری به نام نسترن زرد یا رزا موشاتا است که در مناطق کوهستانی کشورمان به ویژه کردستان می‌روید. این گونه نسترن قادر به تحمل شرایط سخت اقلیمی است و گیاهی است که بافت نامناسب و خاکی با PH بالا را به خوبی تحمل میکند.
گل نسترن رونده فرانسوی
این گل، بیشتر به رنگ قرمز تا صورتی پررنگ است و عطر خوبی دارد و به همین دلیل طرفداران زیادی در سراسر جهان دارد. نسترن فرانسوی به صورت درختچه‌ای خزاندار و گسترده با ساقه‌هایی خاردار با خار‌هایی تیز دیده می‌شود. کشت این گونه در مناطق بادخیز توصیه نمی‌شود، زیرا وزش باد‌های سنگین علاوه بر شکستن شاخه‌های ظریف و بهم ریختن شکل گلبرگ‌ها، سبب افزایش تبخیر و تعرق و پژمردگی گیاه می‌شود.البته توجه داشته باشید که انواع گل نسترن و گل ساناز همگی از جنس و خانواده رز‌ها هستند و تفاوتی با یکدیگر ندارند و این تفاوت نام‌ها در کشور ما روی این گل‌ها گذاشته شده است.
نسترن کوهی یا نسترن وحشی
نسترن کوهی که علاوه بر زیبایی به دلیل خواص فوق‌العاده‌اش در درمان بیماری‌ها شهرت دارد، گیاهی درختچه‌ای و چند ساله است و بطور خودرو در مناطق خشک روی صخره‌ها و حتی در بوته‌زار‌ها می‌روید. ارتفاع نسترن کوهی متفاوت و بسته به شرایط اقلیمی محل رویش از ۰/۵ تا ۳ متر است. گل‌های این گیاه معطر و به قطر ۲-۸ سانتی متر بوده و به دنبال یکدیگر بر روی ساقه ظاهر می‌شوند. برگ‌ها مرکب شانه‌ای و دندانه دار هستند و هر برگچه صاف و کبود رنگ بوده، گاهی روی رگبرگ کمی کرک وجود دارد. در کشور ما این گل در بیشتر مناطق مانند قزوین، ارتفاعات البرز، جنوب کشور، سهند، نیشابور کوه دنا، کرج، لرستان، اراک، همدان، گرگان، مازندران، گیلان، آذربایجان، کرمانشاه، زنجان، اصفهان، بختیاری، فارس، کرمان، کردستان به طور خودرو می‌روید.
فواید میوه نسترن
میوه گل نسترن حاوی مقدار زیادی ویتامین C است که ترکیبی از آسکوربیک اسید و هیدرو اسکوربیک اسید است؛ میزان ویتامین C میوه نسترن تازه با خشک متفاوت می باشد. کاهش ویتامین C بستگی به مقدار خرد کردن و ذرات این میوه دارد به عنوان مثال در صورتی که میوه فقط نصف شود، میزان ویتامین C موجود در آن پس از یک سال و نیم نصف می‌شود، در حالی که اگر خرد شود، پس از شش ماه صددرصد ویتامین C آن از بین می‌رود.
میوه گل نسترن یا همان میوه گل سرخ همچنین حاوی ویتامین‌های A1، B1، B2، B3 و K است؛ از دیگر ترکیبات این میوه، پکتین (11 درصد)، تاتن‌ها (2 تا 3 درصد)، اسید سیتریک و اسید مالیک، فلاونوئیدها، رنگدانه‌های زرد و قرمز مخصوصاً کاروتنوئیدها، وانیلین، اسانس و قندها را می‌توان نام برد.
تاثیرات میوه گل نسترن
در صورتی که میوه این گیاه به صورت تازه مصرف شود، دارای مقدار زیادی ویتامین است که مستقیماً جذب بدن می‌شود، میوه این گل، ادرار آور و مسهل است و از آن برای کاهش تشنگی، کاهش التهاب معده و نیز به عنوان طعم‌دهنده و همچنین تهیه مربا استفاده می‌شود. مسهل بودن این گیاه به خاطر اسید مالیک، اسید سیتریک، گلوکوزیدهای پورگاتیو، مانند مولتی‌فلورین A و B و پکتین موجود در آن است.
نحوه مصرف میوه گل نسترن
برای مصرف میوه گل نسترن 1 تا 3 قاشق میوه خرد شده را در آب جوش ریخته و 15 تا 20 دقیقه بگذارید به همان حال بماند؛ سپس آن را صاف و مصرف کنید؛ این مقدار را می‌توان روزی سه بار تکرار کرد و میزان مصرف می‌تواند بر حسب وزن تا روزی 12 گرم باشد.
خواص میوه گل نسترن
ضد درد، ضد اسهال، ضد اکسیدان، ملین، ادرارآور، کاهش‌دهنده قند خون، مسهل، مهارکننده لیپواکسیژناز، مقوی اعصاب و ضد کرم و طبع آن گرم و خشک است. سرشار از ویتامین C است و میوه خشک آن را بیش از یک سال نمی‌توان نگهداری کرد.؛
برای جوشانده میوه این گیاه را نباید زیاد جوشاند. برای ناراحتی‌های لثه و درد دندان از جوشانده این گیاه مزمزه شود؛ برای رفع حالت سستی در بدن از جوشانده میوه این گیاه بنوشند.در دوران نقاهت از دمکرده میوه این گیاه استفاده شود.بی خوابی را برطرف میکند.
برای درمان التهاب کلیه از جوشانده میوه این گیاه استفاده می‌شود و برای درمان یبوست از مربای گل نسترن استفاده شود.
دم کرده میوه این گیاه تصفیه‌کننده خون است؛ جهت برطرف کردن غم و اندوه 10 گرم میوه این گیاه را در 300 سی‌سی آب سرد به مدت 3 ساعت خیسانده سپس حرارت داده تا به جوش آید 15 دقیقه دمکرده روزی 3 فنجان بنوشند.
برای درمان اسهال و اسهال خونی 20 گرم میوه این گیاه را در 500 سی‌سی آب‌سرد به مدت 3 ساعت خیسانده سپس حرارت داده تا به جوش آید 15 دقیقه دمکرده روزی 3 فنجان بنوشند.
برای درمان تپش قلب 10 گرم میوه نسترن را به مدت 3 ساعت در 300 سی‌سی آب‌سرد خیسانده سپس با حرارت ملایم جوش آورده 5 دقیقه جوشانده 15 دقیقه دمکرده روزی 3 فنجان بنوشند.
برای درمان حبس‌البول 10 گرم میوه نسترن را در 300 سی‌سی آب‌جوش 15 دقیقه دمکرده قبل از هر غذا یک فنجان بنوشند.
برای درمان نرمی استخوان و کمبود ویتامین ث یک کیلو میوه نسترن را با 300 گرم نبات کوبیده سپس با 2 لیتر آب مخلوط نموده به مدت 15 روز در یک محل گرم گذاشته سپس صاف نموده قبل از غذا یک فنجان بنوشند.
برای درمان ورم چرکی کلیه از جوشانده و دمکرده میوه نسترن استفاده شود و برای درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا از دمکرده میوه نسترن استفاده شود.
برای دفع سنگ کلیه 15 گرم میوه نسترن را ابتدا خرد کرده در 300 سی‌سی آب سرد جوشانده 15 دقیقه دمکرده قبل از غذا یک لیوان بنوشند.
برای درمان سنگ کیسه صفرا از جوشانده یا دمکرده میوه نسترن میل شود.
جوشانده میوه نسترن دفع‌کننده کرم معده است؛ ضماد گل نسترن التیام‌دهنده زخم است.
بوی بد بدن را دفع میکند؛ آنهائی که عرق زیادمی‌کنند و بوی بد می‌گیرند باید تن خود را بعد از حمام کردن با دمکرده گل و برگ نسترن آبکشی کنند.
خونریزی از سینه را بند می‌آورد؛ انقباض ماهیچه‌های معده را برطرف میکند و معده را تقویت میکند.
سرعت جریان خون را در پوست زیاد کرده و باعث لطافت پوست می‌شود؛ برای ترمیم شکستگی استخوان و رفع ورم مقعد، ضمادی از برگ این گیاه درست کرده و روی قسمت شکستگی یا تورم قرار دهید.
چون گل نسترن شیرین است، حشرات را به خود جذب میکند مخصوصاً حشره مخصوصی به نام سای نیپس Cynipsکه در نیش زدن، برجستگی‌های کوچکی پوشیده از تار و به رنگ سبز مایل به قرمز درآن به وجود می‌آوردکه به نام «به دگار» Bedegar معروف است که خواص طبی مهمی دارد مخصوصاً برای بیماران مسلول، تقویت‌کننده بوده و مانع عرق کردن می‌شود همچنین مقدار آلبومین در ادرار را کم میکند؛ به‌دگار اثر آرام‌کننده اعصاب نیز دارد.
برای تهیه عرق نسترن، یک چهارم لیوان از عرق نسترن را با یک لیوان آب مخلوط کرده، سپس آن را شیرین کنید؛ از این شربت می‌توانید چند لیوان در روز بنوشید.
